Ալբերտ Քամյու Մտորումներ Գիլիոտինի մասին

                                            Մտորումներ Գիլիոտինի մասին
                                                                       Հեղինակ` Ալբերտ Քամյու

Ալբերտ Քամյուն իր կյանքի ընթացքում համարվում էր <<Արևմուտքի Խիղճը>>:
Քամյուն հեղինակն է Réflexions sur la Guillotine ակնարկի, որում մեծ զզվանքով է խոսում մահապատժի և դրա դրսևորումներից մեկի` Գիլիոտինի մասին: Գիլիոտինը օգտագործվել է Ֆրանսայում մինչև 1981 թվականը, երբ մահապատիժը վերջնականապես արգելվել է:
Ակնարկը սկսվում է մի պատմությամբ իր հոր մասին, ով ցանկանում էր ականատես լինել մարդասպանի մահապատժին:
Առաջին համաշխարհային պատերազմից հետո, մարդասպանը, որի հանցանքը ապշեցուցիչ էր, Ալժիրում դատապարտված էր մահվան: Նա սպանել էր ֆերմերների ամբողջ ընտանիքը: Մարդասպանը գյուղատնտեսական աշխատող էր, որը մորթում էր իր զոհերին` զառանցանքի մեջ ընկնելով, այնուհետև հանցանքը դարձնում էր ավելի լուրջ` թալանելով իր զոհերին: Դեպքը շատ էր լուսաբանվել և մարդիկ համաձայն էին, որ այդպիսի հրեշի համար գլխատումը շատ մեղմ պատիժ է: Ես նորից եմ կրկնում. սա իմ հոր կարծիքն էր, որը խիստ վիրավորվել էր երեխայասպան մարդասպանից: Ես շատ բան չգիտեմ հորս մասին, բայց սա առաջին մահապատիժն էր, որին հայրս ցանկացել է մասնակցել:

Նա արթնացել է այն ժամանակ երբ քաղաքը դեռ քնած է եղել: Գիլիոտինը գտնվում էր քաղաքի մյուս ծայրում, հայրս կարճ ժամանակ հետո իրեն գտնում է հսկայական ականատեսների ամբոխի մեջ: Նա երբեք չի խոսել այն մասին, թե ինչ է տեսել այդ առավոտ: Մայրս միայն հաղորդում էր, որ նա սրընթաց տուն է վերադարձել, ընկել է անկողնու վրա, չի խոսել և հանկարծակիորեն սկսել է փսխել: Նա հայտնաբերել էր, որ իրականությունը թաքնված է կանոնների տակ, որոնք, որպես կանոն փորձում են ծածկել այն: Սպանված երեխանների մասին մտածելու փոխարեն նա միայն կարող էր մտաբերել դողացող մարմինը ընկած տախտակի վրա, որի գլուխը պետք է կտրվեր:

Այս ավանդույթը գարշելի է: Երբ գերմարդկային արդարության բանաձևը միայն սրտխառնոց է առաջացնում այն մարդու մոտ, որը պետք է պաշտպաներ վերջինիս, դժվարություն է առաջանում օրենքը պահպանելու մեջ, քանզի օրենքի ճիշտ գործունեությունը ուղղված է ապահովելու խաղաղության և կարգուկանոնի բարձր աստիճանը: Ակնհայտ է, որ այսպիսի արդարությունը պակաս ցնցող չէ, քան հենց ինքը հանցանքն է: Այս օրինական սպանությունը, որն առաջարկվում է, որպես փոխատուցում այն հանցանքի, որն իրականացվել է հասարակության դեմ ավելացնում է մի նոր պղծում առաջինի վրա:

Քամյուն նաև անդրադառնում է մահապատժի անարդյունավետության մասին,-Համաձայն մի դատավորի մարդասպանների մեծամասնությունը սափրվում են այն առավոտյան, երբ ցանկանում են ինչ-որ մեկին սպանել երեկոյան:

Ակնարկը հեղինակն այսպես է ավարտում. -Իսկ ավելի կարճ, մահապատիժը չի կարող վախեցնել այն մարդուն, ով իրեն նետում է հանցանքի մեջ այնպես, ինչպես մեկ ուրիշը նետում է իրեն խեղճության մեջ:

Տխրություն կամ անծանոթ գույներ

                                      Տխրութուն (Անծանոթ Գույներ)

                                       *********                                                                      
  Ու եկ պարենք մենք փողոցի լապտերների լույսերի տակ,

  Ու եկ ճախրենք մենք միասին, թաց ասֆալտի վրա  կանգնած

  Թող ճախրեմ ես քո գրկում, ձեռքերի մեջ քո առնական

  Ու թող դիտեմ աչքերը քո, ու թող սուզվեմ անհունի մեջ

  Ու թող փարվեմ ես քո կրծքին, թույլ տուր ապրեմ ես քո գրկին

   Հոսող ուժին միաձուլված:

                                       *********

Հեյ, լսիր, թույլ տուր  խոսեմ,

Սիրտս լի է, լի քաղցրությամբ, 

Լի ջերմությամբ,

Հեյ, ներսս լի է,

Էլ տեղ չունեմ,

Թույլ տուր դիպչեմ քո մատներին,

Թույլ տուր անցնի 

Ջերմությունը սրտիս խորքի,

Դու չես այրվի,

Թույլ տուր անցնի քո բարալիկ, ձեռքի միջով

Դու, որ այնպես նվագում ես,

Վախենում ես, ախր ինչից,

Վախենում ես, թե չհնչեմ,

Չեմ դժգոհի, աչքերս փակ

Ես կդիտեմ ձեռքիդ խաղը:

Արև եմ դարձել,

Քեզ չեմ այրի, քեզ չեմ այրի:

                               *********

Ասա, որ սիրում ես, սիրում ես հոգիս, և ոչ-թե տխուր աչքերս սև սաթ

Ասա, որ հոգիդ լցվել է ինձնով,

Ասա, որ այնտեղ մի փոքր անկյուն դատարկ ես թողել

Ու այդ անկյունով բանականությամբ  մյուսին ես դիտում,

Ու հիանում ես, ու չես ափսոսում:

Ասա, մի' լռիր

Ինչու՞ չես խոսում,

Ուրվական ես,

Գնում ես, լռում ես:

                                       *********

Գարուն ես դարձել,
Հոգի իմ:
Աշուն ես բերել,
Հույսերս` կանաչ,
Կարմիր են դարձրել
Մգվում եմ, թափվում եմ,
Դու հասկանու՞մ ես
Աշնան տերև եմ դարձել,
Դեռ գարուն չապրած,
Իսկ դու թողնում ես
Այդքան նեղսի՞րտ ես,
Հոգուս լարերը` տերևներ դարձած,
Խշշում են տխուր, ու լաց են լինում:
Չի լսվու՞մ:
Վերջին պատարագն է ավարտվում:
Հույսերս գերեզման են մտնում,
Դանդաղ քայլերով:
Լույս իմ, սևանում եմ
Հոգիս, չես տեսնու՞մ:

                                       *********

Սոխակը նստած ուռենու ճյուղին

Մանուշակի գովքն է ասում,

Լճակի ափի անուշ մեղեդին

Սիրտս ցավով է պատում:

Առաջին իմ սեր, եղբայր իմ անգին

Ուռենու արծաթ ճյուղերը այսօր,

Չեն շարժվում քամու շարունակ հարվածից,

Արևի անհոգ ջերմության ներքո

Ծիածանագույն արցունքները ծառի

Սառնությամբ պատված ցած են գլորվում

Ուռենի, ընկե'ր , ինչու՞ անտարբեր 

Ներքև  են իջնում առատ արցունքներ

Ծնվածդ օրից սովո՞ր ես լացին

Մի՞թե տխրում ես , որ ծիածան սոխակն 

Բացատի գունեղ ծաղկին է գովում:

Սիրտս այրվում է, իսկ ես դողում են,

Ինչպես թռչունը, ընկած վիրավոր,

Արցունքդ շթով թափվում է գլխիս,

Ինչու եմ այրվում,

Հանգչել եմ ուզում:

Տխուր ուռենի, դու լաց մի լինի,

Չէ որ լսում ես դու քո սիրածի

Ձայնը հաճելի, բարակ ոտքերը նրա

Հպվում են արծաթ ոստերիդ խոնարհ

Վերև բարձրացրու ճյուղերդ երկար

Արմատներդ երկար, լճին են հասնում,

Իսկ ես ծարավ եմ,Էլ չեմ զգալու

Սիրածիս հյութեղ շուրթերի

Հպումն կենսատու, 

Կարոտն է տանջում, սուզվել եմ ուզում

Ես իմ սիրածի աչքերի խորքում

Նրա ոսկի գանգուրներին դիպչել եմ ուզում:

Սոխակը նստած ուռենու ճյուղին

Մանուշակի գովքն է ասում,

Լճակի ափի անուշ մեղեդին

Սիրտս ցավով է պատում:

                                       *********   

Գիշերն չոքեչոք խավար է ցրում

Ու սև աստղերը անհոգ քրքրիջով

Հեռուն են փախչում:

Ու մի ուրվական, վարար մազերով

Թաց շիրմիդ վրա, իր ցավն է սգում,

Ննջել է ուզում....

Գիշերն անտարբեր , իր գիրկն է առել 

Սևցած աստղերին,

Արևին թաղել է նա ուզում

                                       *********

Իմ խոնավ հույսեր,

Դուք հին օրերի մոտիկ ընկերներ,

Էլ չենք թռչում վեր,

Ծանրացաք սրտիս,

Թույն դարձաք,

Կոկորդիս նստած,

Թքել եմ ուզում

Ձեզ սպանել, դա եմ ցանկանում,

Ինչ կա որ. դա մեղք չի կոչվում,

Ես ջահել անցորդ լաբիրինթոսում

Ուժասպառ եղած, վազել եմ ուզում

Տարածության մեջ,

Շարժվել եմ ուզում

Հուշեր , մարդիկ վայրենի

Ձեզ սպանել գիտեն,

Ես ինչպես վարվեմ.....